5e GROEP GELEIDE WAPENS

Link   naar foto's 5GGW

De 5e Groep Geleide Wapens (5GGW) werd op 1 september 1966 te Blomberg als laatste HAWK-eenheid opgericht onder commando van Luitenant-kolonel van Nieuwenhuijzen. Het personeel dat voorbestemd was voor 5GGW werd niet opgeleid in de USA maar gerekruteerd uit het personeelsbestand van 3 en 4GGW, aangevuld met nieuw in Nederland en Duitsland opgeleid personeel. 3 en 4GGW zagen 'hun' personeel met lede ogen vertrekken, 5GGW zag zich geconfronteerd met een personeelsbestand dat onderling al enige cultuurverschillen vertoonde. Er was sowieso onvoldoende personeel om vier squadrons op te mannen, derhalve werden alleen 500, 501 en 502Sq geformeerd. In november 1966 verplaatste de groepsstaf zich naar de nieuwe thuisbasis te Stolzenau. In april 1967 waren de operationele stellingen gereed (Borstel voor 500Sq, Winzlar voor 501Sq en Hoysinghausen voor 502Sq). Om het personeel goed te integreren werd squadronsgewijs een opwerkingsprogramma gevolgd op de locatie Winzlar, waarna de eigen site werd betrokken. Na een intensief squadron- en groepstrainingsprogramma was 5GGW in juni 1967 gereed voor operationele inzet.

De vierde site te Steyerberg was wel beschikbaar maar er was nog geen personeel beschikbaar om het squadron bestemd voor deze locatie (503Sq) te formeren. Tot overmaat van ramp werd een aanzienlijke hoeveelheid HAWK-materieel van 326Sq te Velmerstot bij een brand op 4 maart 1968 vernield. Het materieel voorzien voor 503Sq werd gebruikt om 326Sq weer operationeel te krijgen.

De Defensienota die medio 1974 verscheen had ingrijpende gevolgen voor de GGWs. Voor 5GGW was er echter positief nieuws: 423Sq te Reinsdorf van het op te heffen 4GGW ging als 503Sq deel uit maken van 5GGW waarmee 5GGW eindelijke een volwaardige groep werd. De site te Steyerberg bleef buiten gebruik maar werd regelmatig voor verplaatsingsoefeningen gebruikt.

Een volgende ingrijpende verandering was de uitvoering van het European HAWK Improvement Program (EHIP) in de jaren 1975-1978. Begin 1978 gingen 501 en 503Sq 'van status' voor de conversie, gevolgd door 500 en 502Sq. In mei 1978 waren alle squadrons geconverteerd. Onderdelen van het EHIP waren de invoering van verbeterde missiles, invoering van een digitale vuurleidingscomputer en een secundaire vuurleidingscentrale (Platoon Command Post/PCP). Verdere modificaties aan het HAWK-systeem waren de Product Improvement Programs (PIP), waarbij PIP-1 in 1982 en PIP-2 in 1988 werd uitgevoerd. In de jaren 1986-1988 waren de HAWK-squadrons gereorganiseerd naar een Dual Air Defence (DUAD) configuratie. Hierin was het squadron opgesplitst in twee identieke vuureenheden (Assault Fire Units/AFU) die gescheiden van elkaar konden opereren.

Een volgende grote verandering vond plaats in de jaren 1988-1990. Het betrof de invoering van het PATRIOT-systeem. 5GGW had de primeur van de introductie van het eerste Nederlandse PATRIOT-systeem, dat aan 502Sq werd toebedeeld. In 1984 begon de opleiding van instructeurs te Fort Bliss, waarna medio 1986 het personeel voorbestemd voor plaatsing bij 502 Patriot-Sq in opleiding kwam.  

Het eerste PATRIOT-systeem was op 21 augustus 1986 formeel aan Nederland overgedragen. De praktische opleidingen vonden plaats te Hesepe, totdat dit kampement medio 1988 werd gesloten. De opleidingen werden toen verplaatst naar Willebadessen, een voormalige Belgische HAWK-site zuid van Blomberg. Op 1 april 1987 kon 502Sq als operationeel PATRIOT-Sq aan de NAVO worden aangeboden, als eerste niet-US PATRIOT eenheid. De nieuwe infrastructuur te Hoysinghausen was echter nog niet gereed. 502Sq opereerde daarom tijdelijk vanaf de Vliegbasis Wunsdorf. In 1987 begon de opleiding voor 503Sq. Na re-activering van 503Sq als Patriot-eenheid op 31 maart 1988 had dit squadron nog enige tijd Vörden als thuisbasis, in afwachting van de reconstructie van de site te Reinsdorf. Beide squadrons konden pas in 1989 hun eigen locatie weer betrekken.

Inmiddels was in november 1989 de 'Muur' gevallen en stemden in 1990 de voormalige bezettingsmachten toe in de hereniging van Duitsland. Op 1 juli 1990 waren al de NAVO-paraatheidsstatussen verlaagd. Op 25 februari 1991 werd het Warschau Pakt ontbonden en kwam er een eind aan de Koude Oorlog. Het werd duidelijk dat de GGWs hun langste tijd in Duitsland hadden gehad. Al in 1990 was binnen de KLu de Werkgroep Herstructurering en Herlocatie Groepen Geleide Wapens opgericht. In oktober 1991 werd het advies van deze werkgroep geaccordeerd: 3 en 5GGW zouden worden opgeheven, personeel en materieel teruggetrokken uit Duitsland en op de Vliegbasis De Peel werd de Groep Geleide Wapens De Peel (GGWDP) opgericht. Daarbij zouden telkens twee HAWK-AFUs en één PATRIOT-systeem in een Triple Air Defence (TRIAD) squadron worden samengevoegd.

Maar eerst werden de operationele squadrons van 3 en 5GGW nog een keer daadwerkelijk ingezet tijdens de Golfoorlog 1991 in Turkije (operatie WILD TUREY) en Israël (operatie DIAMOND PATRIOT). Op 17 januari 1991 vroeg in de ochtend arriveerde de eerste PATRIOT-apparatuur per luchttransport in Dyarbakir, waarna de PATRIOT-eenheid al na enkele uren op 'Battle Stations' stond. Eind januari 1991 werden ook twee HAWK-squadrons van 3GGW naar Turkije verplaatst. Vanwege de primitieve leef- en werkomstandigheden in Turkije besloot de Luchtmachtstaf het personeel maandelijks te rouleren. Omdat 327Sq inmiddels was aangewezen voor ontplooiing naar Israël, kwam alleen personeel van 326Sq in aanmerking als aflossers. Op 16 februari 1991 nam 326Sq de apparatuur over van de collega's van 5GGW, op 19 maart 1991 nam het personeel van 5GGW weer de eigen systemen over. Door het voorspoedige verloop van de invasie in Irak konden alle eenheden in maart/april 1991 weer naar hun thuisbases terugkeren.

Nog voor de verplaatsing naar Nederland ondergingen de HAWK-eenheden nog een laatste upgrade: het PIP-3. Hierbij werd het systeem o.a. verder gedigitaliseerd en de verbeterde missiles ingevoerd.

Op 1 juli 1995 werd 5GGW opgeheven, nadat het in juli 1994 324 en 327Sq onder bevel had gekregen. In juli 1994 waren 500 en 502Sq al naar Vliegbasis de Peel verhuisd. 500Sq werd binnen de GGWDP gecombineerd met 326Sq tot 801 TRIAD Sq, 502Sq werd gecombineerd met 328Sq tot 802 TRIAD Sq. 503Sq werd in juli 1995 met 324Sq gecombineerd tot 803 TRIAD Sq, 501Sq met 327Sq tot 804 TRIAD Sq en ondergebracht bij de GGWDP.

Commandanten 5GGW

Link   naar foto's 5GGW

Geraadpleegde bronnen:

• R. Nederlof: Blazing Skies (2002), Sectie Luchtmachthistorie/Sdu,  ISBN 90 12 09678 2
• Q. van der Vegt: Take-off (2013), Nederlands Instituut voor Militaire Historie/Boom, ISBN 9789461055705
• E. van Loo, S. Maaskant, D. Starink en Q. van der Vegt: Verenigd op de grond, daadkrachtig in de lucht (2017), Nederlands Instituut voor Militaire Historie/Boom, ISBN 9789089537027