PATRIOT bij Jerusalem (foto Dirk Doornenbal)

PATRIOT bij Jerusalem (foto Dirk Doornenbal)

Op 2 augustus 1990 viel Irak haar buurland Koeweit binnen. De inval werd onmiddellijk door de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties (VRVN) veroordeeld. Tevens droeg de VRVN Irak op om zich onmiddellijk en onvoorwaardelijk terug te trekken. Irak gaf hieraan geen gehoor. Op 29 november 1990 sanctioneerde de VNVR het gebruik van geweld tegen Irak als dit land zich niet uiterlijk op 15 januari 1991 uit Koeweit had teruggetrokken. Inmiddels had zich onder leiding van de VS een coalitie gevormd die zich voorbereidde om Koeweit gewapenderhand te bevrijden. De Nederlandse regering besloot op 11 januari 1991 tegemoet te komen aan een verzoek van Turkije aan de NAVO om de luchtverdediging te versterken met het oog op mogelijke lucht- en raketaanvallen vanuit Irak. Het besluit behelsde initieel het uitzenden van twee PATRIOT-squadrons. Op 16 januari 1991 vonden de eerste luchttransporten plaats, waarna op 17 januari 1991 het eerste systeem op ‘Battle Stations’ (afvuurgereed) stond. Op 30 januari 1991 besloot de regering om ook twee HAWK-eenheden naar Turkije uit te sturen. Die verplaatsing door de lucht begon al de volgende dag, waarna de HAWK-eenheden binnen twee dagen ná opdracht op ‘Battle Stations’ stonden. Deze NAVO-geleide operatie was operatie ‘WILD TURKEY’.

Inmiddels had de Nederlandse regering ook een bilateraal verzoek van Israël ontvangen om ook hier de luchtverdediging tegen Irakese SCUD-raketten te komen versterken. Op 13 februari 1991 stemde de regering toe in het uitzenden van één PATRIOT-squadron. Het materieel van dit squadron werd op 16 februari 1991 ingescheept in Bremenhaven, waarna op 23 februari 1991 de hoofdmacht van het squadron per luchttransport naar Israël vertrok. Op 24 februari 1991 werden materieel en personeel herenigd in Haifa, waarna het wegtransport naar Jerusalem aanving. Op 25 februari 1991 rapporteerde het squadron zich op ‘Battle Stations’. Deze bi-laterale operatie droeg de naam ‘DIAMOND PATRIOT’.

Op 28 februari 1991 was Irak uit Koeweit verjaagd en de Irakese strijdkrachten verslagen, waarop de coalitie tot een staakt-het-vuren besloot. ‘WILD TURKEY’ en ‘DIAMOND PATRIOT’ werden nog enige weken voortgezet met een lagere paraatheid totdat personeel en materieel eind maart 1991 terug konden keren naar de thuisbases in Duitsland.

In 2003 kwam het tot een herhaald conflict met Irak. Turkije klopte wederom aan bij de NAVO met het verzoek de luchtverdediging te versterken. Op 7 februari 2003 besloot de regering tot uitzending van drie PATRIOT-vuureenheden (Fire Platoons). Het materieel werd verscheept, het personeel werd op 26 februari 2003 naar Turkije ingevlogen. Op 1 maart 2003 rapporteerden de Fire Platoons zich op ‘Battle Stations’. Deze NAVO-geleide operatie droeg de naam ‘DISPLAY DETERRENCE’. De grondoorlog tegen Irak was begin april voltooid met de inname van Bagdad, waarop vanaf 16 april 2003 het detachement zich kon voorbereiden op de terugverplaatsing naar Nederland. Voor het personeel was het wrang dat enige maanden later de regering besloot twee van de vier PATRIOT-squadrons op te heffen.  

Zowel in 1991 als in 2003 werd aangenomen dat Irak tot de inzet van chemische wapens in staat was. Daarom werd het uitgezonden personeel voorzien van de daadwerkelijke NBC[1]-oorlogsuitrusting, waar in Duitsland alleen met de oefenuitrusting werd gewerkt.

In 2013 deed Turkije nogmaals een verzoek aan de NAVO tot versterking van de luchtverdediging, ditmaal vanwege de dreiging van Syrische Tactical Ballistic Missiles. Nederland participeerde van 2013 tot en met 2015 in deze NAVO-operatie ‘ACTIVE FENCE’, die verder onder het hoofdartikel DGLC wordt beschreven.   

Geraadpleegde bronnen:

•   R. Nederlof: Blazing Skies (2002), Sectie Luchtmachthistorie/Sdu,  ISBN 90 12 09678 2

•   E. van Loo, S. Maaskant, D. Starink en Q. van der Vegt: Verenigd op de grond, daadkrachtig in de lucht (2017), Nederlands Instituut voor Militaire Historie/Boom, ISBN 9789089537027

•   P.E. van Loo: Crossing the border (2003) Sectie Luchtmachthistorie/Sdu, ISBN 9012099579

•   W. Tabak et al: Nederlanders in DESERT STORM (1991), Directie Voorlichting Ministerie van Defensie

Om naar het album Operationele inzet te gaan: klik hier . . . (nog niet!)